انواع ملات پرکاربرد در ساختمان کدامند؟

انواع ملات پرکاربرد در ساختمان براساس نوع کاربرد، استحکام، بر اساس مقدار گیرش، اتصال دهنده و براساس اهداف ویژه درست می‌شوند.  5 نوع ملات پرکاربرد در ساختمان به صورت خمیری و شکل‌پذیر هستند. در واقع از سه جزء پُرکننده (شن و ماسه) ماده چسبنده (سیمان، گچ و آهک) همچنین روان کننده (آب) تشکیل می‌شوند. ماده چسبنده اهمیت بسزایی در ملات ایفا می‌کند. در واقع می‌توان گفت که استحکام، مقاومت و دوام ملات به کیفیت و کمیت ماده اتصال دهنده بستگی دارد. در حقیقت پُرکننده‌ها به عنوان استخوان‌بندی ملات می‌باشند.

هدف اصلی از کاربرد ملات در جهت چسباندن قطعات مختلف به بنا و یکدست کردن کل ساختمان است. هر کدام از ملات‌ها براساس ویژگی‌ها و کاربردهایی که دارند با یکدیگر متفاوت هستند. تعدادی از آن برای آجرچینی و سنگفرش کردن یا برخی دیگر به منظور ملات کاری ساختمان به کار می‌روند.

انواع ملات پرکاربرد در ساختمان

انواع ملات پرکاربرد در ساختمان عبارت است از:

1. ملات ماسه سیمان
2. ملات ساروج
3. ملات ماسه آهک
4. ملات گچ
5. ملات گچ و خاک
6. ملات ماسه سیمان آهک
7. ملات گچ و آهک

در ادامه در مورد هر کدام از ملات‌های ساختمانی توضیح می‌دهیم.

1. ملات ماسه سیمان

ملات ماسه سیمان از معروف‌ترین و پرمصرف‌ترین ملات ساختمانی است. ماسه به عنوان یک ماده پُرکننده و سیمان به عنوان یک ماده چسبناک و آب به عنوان روان کننده عمل می‌کند. به دلیل سهولت در انجام فرایند ملات ماسه سیمان بسیار مناسب و کاربردی است. ملات ماسه سیمان بهترین و کاربردی‌ترین ملات است به این دلیل که در این نوع ملات از ماسه شسته شده رودخانه استفاده شده است. مقدار سیمان و آب در این مخلوط بستگی به نوع کاربرد آن متفاوت است.

در حقیقت نسبت ماسه به سیمان و آب برحسب شرایط محیطی و نوع عملکرد (بندکشی یا بتن مگر) دارد. در واقع سیمان استفاده شده بین 300 تا 600 کیلوگرم در مترمکعب است.

• کاربردهای ملات ماسه سیمانی

آجر کاری، سنگفرش کردن، بتن مگر، کاشی کاری، بستن درزها و سایر مواردی از این دست.

• نحوه اجرا ملات ماسه سیمان

در ابتدای امر سیمان و ماسه را با یکدیگر مخلوط کنید سپس به آن اضافه کنید. بعد از اینکه مخلوط حالت خمیری شکل پیدا کرد. با توجه به نوع عملکرد بهتر است مواد را داخل استانبولی بریزید سپس با استفاده از کمچه روی سطح اجرا کنید.

2. ملات ساروج

یکی از 5 نوع ملات پُرکاربرد در ساختمان، ملات ساروج است که ساخت دست هنرمندان و خلاقان بی‌نظیر ایرانی است. بیشتر آثار قدیمی و سنتی کشور توسط ملات ساروج ساخته شده است. در این نوع خاک رس به عنوان پُرکننده، آهک به عنوان یک ماده چسبنده و آب وظیفه روان کننده را برعهده دارند. در واقع نسبت خاک رس به آهک 6 به 4 است. در سال‌های دور نیز در مخلوط ملات ساروج از خاکستر کوره حمام همراه با مقداری الیاف گیاهی لویی استفاده می‌شد. ساروج ملاتی آبی شکل است که معمولا در برابر آب مقاومت و استحکام بالایی دارد. ملات ساروج در دو نوع ملات: ساروج گرم یا آسیاب شده و پختن سنگ آهک رس دار همچنین ساروج سرد با ترکیب آهک، آب و خاکستر عمل می‌کند.

• موارد مصرف ملات ساروج

آب انبارها، حمام ها، حوض‌ها و سایر مواد دیگر که به عنوان لایه سطحی با نفوذپذیری پایین در معرض آب و مواد تزیینی همچنین به عنوان زیباسازی به کار می‌رود.

• شیوه اجرایی ملات ساروج

در ابتدای امر آهک و آب را با هم ترکیب کنید. در مرحله بعدی خاک رس را به آن افزوده و با استفاده از کمچه بر روی سطح مورد نظر پیاده کنید.

3. ملات ماسه آهک

در ملات ماسه آهک، از ماسه برای پُرکردن و از آهک به منظور ماده چسبنده استفاده کنید. برای فراهم‌سازی این نوع ملات تنها کافی است که ابتدا دوغاب آهک را تهیه کنید سپس آن را با ماسه ترکیب نمایید. بهتر است تا حدالامکان آب را به ملات اضافه نکنید. لذا توصیه می‌شود که برای داشتن مخلوط با چسبندگی بیشتر لازم است که از ماسه شسته نشده در این ملات استفاده کنید. ماسه و آهک هر دو از مصالح ساختمانی پرکاربرد برای ساخت و ساز هستند و فروش بالایی در مراکز خرید مصالح ساختمانی در اصفهان دارند.

در صورتی که آهک بیش از حد باشد باعث پوک شدن ملات خواهد شد. لازم است که برای هر متر مکعب از ملات ساروج 250 کیلوگرم آهک استفاده کنید.

• کاربردهای ملات ماسه آهک

سنگ کاری، دیوارهای آجری، آب انبارها، کرسی چینی، مجاری آب و حوضچه‌ها و سایر بخش‌هایی که امکان دارد که از ملات ماسه آهک برای دیوارهای باربر استفاده شود.

• نحوه اجرایی ملات ماسه آهک

بعد از مخلوط کردن آب و آهک نوبت به اضافه کردن ماسه می‌رسد. بعد از استفاده نمودن از این ملات باید آن را چندین روز متوالی مرطوب نگه دارید.

4. ملات گچ

ملات گچ به دلیل کاربرد فراوانی که در نازک کاری ساختمان دارد بسیار مشهور است. ملات گچ از مخلوط گچ و آب تهیه می‌شود که جزء ملات‌های زودگیر محسوب می‌شود.

ملات گچ از نوع هوازی است. البته باید تا جایی که ممکن است از آب و رطوبت زیاد دور باشد.

مهم‌ترین مزیت این ملات این است که در هنگام ایجاد تماس با آب تقریبا 15 الی 20 درصد گرما تولید می‌کند که موجب شده برای کار در هوای مناسب‌ترین ملات باشد. ملات گچ در دو نوع ملات گچ شکفته و ملات گچ کشته است.

• کاربرد ملات گچ

از کاربردهای ملات گچ می‌توان به‌اندود دیوار و سقف ساختمان، تمیزکاری، نماسازی، گچبری و سفیدکاری اشاره کرد.

• نحوه اجرا ملات گچ

بعد از پایان عملیات زیرسازی دیوار با ملات گچ و خاک، لایه‌ای نازک از ملات گچ کشته که دارای سرعت گیرش کمی است بر روی دیوار و سقف به راحتی اجرا می‌شود.

5. ملات گچ و خاک

کاربرد ملات گچ و خاک برای ساختمان سازی بسیار زیاد است، در این نوع ملات از خاک رس استفاده می‌شود که مناسب‌ترین پُرکننده، گچ ماده چسبنده و آب ماده روان کننده است. با افزودن خاک رس می‌توان از بالا رفتن حالت کشسانی ملات استفاده کرد؛ به این دلیل که گچ خالص هم زودگیر بوده و هم کار با آن می‌تواند تا حدی دشوار باشد. استفاده از خاک رس باعث دیرگیرتر شدن ملات می‌شود که منجر به خواهد شد تا معمار راحت‌تر کار کند. در بیشتر پروژه‌های عمرانی و ساخت و ساز از ملات گچ و خاک به نسبت یکسان استفاده می‌شود. استفاده نمودن از خاک رس در این نوع ملات باعث پایین آمده هزینه‌های پرداختی خواهد شد.

• کاربرد ملات گچ و خاک

از کاربردهای ملات گچ و خاک می‌توان به طاق زنی، تیغه‌سازی و قشر آستر ملات کاری داخلی ساختمان اشاره کرد.

• شیوه اجرایی گچ و خاک

شیوه اجرایی به این صورت است که بین فواصل شمشه گیری دیوار بهتر است از ملات گچ و خاک به عنوان پُرکننده استفاده کنید.

6. ملات ماسه سیمان آهک

با استفاده از ملات ماسه ریزدانه به منظور پرکننده سیمان و آهک مواد چسبنده و آب روان کننده تولید می‌شود. در این نوع مخلوط بیشتر به ازای 100 کیلوگرم، 100 کیلوگرم سیمان و 600 کیلوگرم ماسه به کار می‌رود.

بعد از آماده‌سازی این مخلوط باید حداکثر به مدت یک ساعت از ملات استفاده شود. البته ناگفته نماند که با بالا رفتن میزان آهک نسبت به سیمان عملکرد مخلوط از یک جهت کاهش و مقاومت فشاری از جهت دیگر افزایش خواهد یافت. توجه داشته باشید که ملات باتارد بعد از ۴۸ ساعت سفت و محکم خواهد شد به همین دلیل باید سریعا مورد مصرف قرار گیرند.

• کاربردهای ماسه سیمان آهک

پوشش سطوح مرطوب، دیوار چینی و آجر چینی است.

• روش اجرا ملات ماسه سیمان آهک

روش اجرا به این صورت است که ابتدا آهک را با آب مخلوط کنید سپس به ترتیب ماسه و سیمان را به آن اضافه کنید. سپس بعد از اینکه شکل خمیری به خود گرفت آماده استفاده خواهد بود.

خمیر ملات باید به صورت یکدست باشد و اجرای آن از یکدیگر جدا نشود. همچنین ملات بایستی قدرت چسبندگی بالاتری با نفوذپذیری بیشتری داشته باشد.

7. ملات گچ و آهک

با توجه به آسیب‌پذیر بودن ملات گچ و آهک در برابر رطوبت این ملات برای مناطق سردسیر بسیار مناسب است. آهک بعد از جذب کردن دی اکسید کربن به سنگ آهک به ماده‌ای سخت و مقاوم در برابر آب، تبدیل می‌شود.

آهک موجب کندگیر شدن ملات گچ شده می‌شود که این کار باعث افزایش عملکرد آن می‌شود. در ملات گچ و آهک بیشتر از ماسه بادی با دانه‌بندی ریز به منظور پُرکننده استفاده می‌شود.

• کاربردهای ملات گچ و خاک

از کاربردهای ملات گچ و خاک در نماسازی و سطوح خارجی ساختمان استفاده می‌شود.

• نحوه اجرای ملات گچ و آهک

نحوه اجرای ملات گچ و آهک در داخل استانبولی بعد از ترکیب شدن آب و ماسه بادی به آن‌ها اضافه می‌شود. بعد از ایجاد خمیر به آن بر روی سطوح مختلف اجرا می‌گردد.